Każdy człowiek doświadcza smutku w swoim życiu, jest to naturalna i prawidłowa reakcja na m.in. śmierć bliskiej osoby, utratę pracy, problemy życiowe, trudności w ważnych dla nas relacjach. Czasem jednak normalny smutek może przerodzić się w symptomy depresji. Oprócz najbardziej rozpoznawalnego smutku najczęstszymi objawami depresji są brak radości życia, poczucie, że życie straciło sens, straciło „kolor”, „smak”, pojawiają się poczucie zmęczenia, trudności w mobilizacji do codziennej aktywności, następuje wycofanie z kontaktów z innymi osobami. Depresji towarzyszy również niskie poczucie własnej wartości, poczucie winy. Częstym objawem jest bezsenność (lub częste budzenie się w nocy i wczesne budzenie się), zmniejszenie zainteresowania seksem, zmniejszenie apetytu, różnorodne bóle np. głowy, pleców, zaburzenia koncentracji, trudności w podejmowaniu decyzji.. Czasem również nawracające myśli o śmierci, samobójstwie. W nasilonych stanach depresji może być znacznie zaburzona codzienna aktywność, trudności z wyjściem do pracy, z radzeniem sobie z codziennymi obowiązkami, napady agresji, całkowite wycofanie z kontaktów, „zaleganie w łóżku”, myśli i plany samobójcze.
Rzadziej w rozpoznaniu depresji mogą pojawić się objawy przeciwne np. zwiększony apetyt, przybieranie na wadze, nadmierna senność, pobudzenie psychomotoryczne, natłok myśli.
Aby zdiagnozować depresję ważna jest obecność objawów przez min. dwa tygodnie przez większość dnia. Ważne jest różnicowanie depresji, jako choroby od „zwykłego” przygnębienia, które najczęściej ma krótki okres trwania (godziny), objawia się przygnębieniem, „chandrą”, ale nie dezorganizuje codziennej aktywności.
Dziś depresja jest jedną z najczęściej diagnozowanych chorób, ale jak podają statystyki nadal w większości przypadków jest nierozpoznawana, a jedynie niewielka część osób, u której rozpoznaje się depresję jest kierowana do specjalisty. Depresja jest chorobą wyleczalną. Ważne jest wczesne jej rozpoznanie, zanim przejdzie w stan przewlekły.
Depresja może mieć wiele twarzy, może też współtowarzyszyć innym trudnościom:
- epizod depresyjny – jednorazowy stan, w którym występują objawy depresji przez okres min. dwóch tygodni, któremu towarzyszą zaburzenia w codziennym funkcjonowaniu społecznym, zawodowym, w innych obszarach. Kiedy pojawia się kolejny epizod depresji mówimy o nawracających zaburzeniach depresyjnych
- sezonowe zaburzenia afektywna (SAD) – to nawracające okresowe zaburzenia nastroju związane z porą roku. Najczęściej niezbyt nasilone objawy depresji pojawiają się w okresie od jesieni i trwają do okresu wiosny. Tu podstawowym objawem jest drażliwość, zmiana masy ciała, zaburzenia libido, brak energii, niezróżnicowane objawy somatyczne.
- choroba afektywna dwubiegunowe – tu okresowe stany depresyjne przeplatają się z okresami pobudzenia, euforii, nadaktywności.
- depresja w chorobach somatycznych – depresja jest zaburzeniem psychicznym często towarzyszącym chorobą somatycznym. W szczególności obecność przewlekłej choroby somatycznej stanowi czynnik ryzyka zachorowania na depresję.
Pomocne pytania, które mogą sugerować występowanie zaburzeń depresyjnych:
- Czy w ciągu ostatnich tygodni czułeś się przez większość czasu smutny, przygnębiony?
- Czy w ciągu ostatnich tygodni czułeś się przez większość czasu bardziej zmęczony niż zazwyczaj?
- Czy masz problemy ze snem?
- Czy zmienił ci się apetyt?
- Czy rzeczy, które sprawiały ci przyjemność przestały takimi być?
- Czy czujesz, że twoje życie nie ma sensu?
- Czy masz trudność z podejmowaniem codziennej aktywności, wypełnianiem obowiązków?
Jeżeli na część lub wszystkie pytania odpowiesz twierdząco to warto skonsultować się z psychiatrą lub psychologiem by potwierdzić lub wykluczyć diagnozę depresji.
Opracowała: Jolanta Rączka, psycholog.